© Józef S. Zegar. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Dane statystyki publicznej, w tym pochodzące z powszechnych spisów rolnych, mogą posłużyć do analizy i oceny postępu w zrównoważonym rozwoju rolnictwa, który odpowiada celom sformułowanym w dokumentach i strategiach rozwojowych. W 2021 r. GUS opublikował pierwsze wyniki Powszechnego Spisu Rolnego (PSR) 2020, porównywalne z danymi PSR 2010, wraz z zaobserwowanymi tendencjami rozwoju rolnictwa w Polsce w niektórych obszarach. Celem artykułu jest dokonanie wstępnej, wybiórczej oceny zmian w zrównoważeniu rolnictwa na podstawie dostępnych danych pochodzących z powszechnych spisów rolnych oraz wskazanie na potrzebę opracowania i udostępnienia przez GUS dodatkowych danych pozwalających pełniej zobrazować postęp w zrównoważonym rozwoju rolnictwa w Polsce.
Publikowane przez GUS dane umożliwiają ogólną ocenę przemian struktury agrarnej, nakładów pracy, użytkowania gruntów rolnych, technologii rolniczych, nakładów środków przemysłowych oraz specjalizacji i źródeł utrzymania gospodarstw domowych z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego w kontekście zrównoważenia rolnictwa. Bardziej wszechstronna i pełniejsza ocena wymaga uwzględnienia w kolejnych pospisowych publikacjach GUS informacji z innych źródeł niż PSR i opracowania nowych grupowań gospodarstw – według wskaźników zrównoważenia, typu gminy, technologii i praktyk rolniczych, najmu siły roboczej, orientacji rynkowej i źródeł utrzymania, obszarów o różnej waloryzacji rolniczej, obszarów Natura 2000 i innych.
rolnictwo, zrównoważenie rolnictwa, spis rolny
O13, Q10, Q56
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. (2021). Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w rozwoju rolnictwa, rybactwa i obszarów wiejskich. https://www.gov.pl/attachment/45a2787e-d05b-425d-9f07-e9ffbcc2d0bd.
Europejski Zielony Ład. (2019). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, COM(2019) 640. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52019DC0640&from=EN.
Eurostat. (b.r.). Agriculture [zbiór danych]. https://ec.europa.eu/eurostat/web/agriculture/data/database.
Główny Urząd Statystyczny. (2013). Powszechny Spis Rolny 2010. Zrównoważenie polskiego rolnictwa. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2010/powszechny-spis-rolny-2010-zrownowazenie-polskiego-rolnictwa,11,1.html.
Główny Urząd Statystyczny. (2021a). Powszechny Spis Rolny 2020. Raport z wyników. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2020/powszechny-spis-rolny-2020-raport-z-wynikow,4,1.html.
Główny Urząd Statystyczny. (2021b). Pracujący i nakłady pracy w gospodarstwach rolnych w okresie 12 miesięcy – wyniki wstępne PSR. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2020/pracujacy-i-naklady-pracy-w-gospodarstwach-rolnych-w-okresie-12-miesiecy-wyniki-wstepne-psr-2020,5,1.html.
Główny Urząd Statystyczny. (2021c). Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2021. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rzeczypospolitej-polskiej-2021,2,21.html.
Isaacson, R. E., Torrence, M. E. (2002). The Role of Antibiotics in Agriculture. American Academy of Microbiology. https://asm.org/Reports/The-Role-of-Antibiotics-in-Agriculture. Organizacja Narodów Zjednoczonych. (2015). Cele zrównoważonego rozwoju. http://www.un.org.pl/.
Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Projekt. (2021). https://www.gov.pl/web/wprpo2020/plan-strategiczny-dla-wpr-na-lata-2023-2027-wersja-40-przyjety-przez-rade-ministrow.
Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego. (2020). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, COM(2020) 381. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0381&from=PL.
Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa 2030. (2019). Załącznik do uchwały nr 123 Rady Ministrów z dnia 15 października 2019 r., poz. 1150. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/dokumenty-analizy-szrwrir-2030.
Toczyński, T., Wrzaszcz, W., Zegar, J. S. (2009). Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (8). Zrównoważenie polskiego rolnictwa w świetle danych statystyki publicznej. https://www.ierigz.waw.pl/publikacje/raporty-programu-wieloletniego-2005-2009/1314191183.
Wrzaszcz, W. (2012). Poziom zrównoważenia indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce (na przykładzie danych FADN). Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
Wrzaszcz, W., Zegar, J. S. (2015). Zrównoważenie ekonomiczne gospodarstw rolnych na podstawie danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010. Wiadomości Statystyczne, 60(6), 41–53. https://ws.stat.gov.pl/Article/2015/6/041-053.
