Celem artykułu jest przedstawienie wyników badania zjawiska bezrobocia jako jednej z przyczyn pracy nierejestrowanej w Polsce. Badanie przeprowadzono na podstawie przeglądu literatury i interpretacji dostępnych danych statystycznych. Omówiono trudności związane z definiowaniem pracy nierejestrowanej i szarej strefy. Przedstawiono rozmiar pracy nierejestrowanej w Polsce w latach 2010–2016 według oszacowań Głównego Urzędu Statystycznego i Schneidera, wskazując na ich odmienność ze względu na przyjęte metody pomiaru. Przeanalizowano opinie na temat przyczyn podejmowania pracy nierejestrowanej, sytuacji na rynku pracy i wyrzeczeń, do jakich skłonni są bezrobotni, aby podjąć zatrudnienie. Oparto się na wynikach badań modułowych towarzyszących Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności, badań Centrum Badania Opinii Społecznej i specjalnej edycji Eurobarometru. Z analizy wynika, że wraz ze zmniejszaniem się skali bezrobocia rozmiar pracy nierejestrowanej maleje, ale następuje to tylko do wyczerpania się zasobu osób, które podejmują aktywność w szarej strefie z powodu problemów ze znalezieniem pracy.
rynek pracy, bezrobocie, praca nierejestrowana, szara strefa
E02, J40
Bajada, C., Schneider, F. (2009). Unemployment and the Shadow Economy in the OECD. RevueÉconomique, 60(5), 1033–1067.
Bednarski, M., Kryńska, E., Walewski, M. (red.). (2008). Przyczyny pracy nierejestrowanej w Polsce. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
CBOS. (2004). Polacy o rynku pracy oraz o przyczynach i skutkach bezrobocia. Komunikat z badań, 68/2004. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
CBOS. (2017a). Bezrobotni 2017. Komunikat z badań, 51/2017. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
CBOS. (2017b). Oceny sytuacji na rynku pracy i poczucie zagrożenia bezrobociem. Komunikat z badań, 35/2017. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
European Commission. (1998). Communication of the Commission on undeclared work, COM (98) – 219.
European Commission. (2004). Undeclared Work in an Enlarged Union, An Analysis of Undeclared Work.
European Commission. (2007a). Stepping up the fight against undeclared work, COM (2007) – 628.
European Commission. (2007b). Undeclared Work in the European Union, Special Eurobarometer 284.
European Commission. (2014). Undeclared Work in the European Union, Special Eurobarometer 402.
Fundowicz, J., Łapiński, K., Peterlik, M., Wyżnikiewicz, B. (2016). Szara strefa w polskiej gospodarce w 2016 roku. Warszawa: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
GUS. (2005). Praca nierejestrowana w Polsce w 2004 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2008). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2000–2006. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2009). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2005–2007. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2010). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2005–2008. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2011a). Praca nierejestrowana w Polsce w 2009 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2011b). Praca nierejestrowana w Polsce w 2010 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2012). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2007–2010. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2014). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2009–2012. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2015). Praca nierejestrowana w Polsce w 2014 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2016). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2011–2014. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2017). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2012–2015. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2018a). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2013–2016. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2018b). Zeszyt Metodologiczny. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2019). Praca nierejestrowana w Polsce w 2017 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
ILO. (1993). Fifteenth International Conference of Labour Statisticians. Geneva: International Labour Office.
Kwiatkowski, E. (2005). Bezrobocie. Podstawy teoretyczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Leonard, M. (1998). Invisible Work, Invisible Workers. The Informal economy in Europe and the US. London: Palgrave Macmillan UK.
Łapiński, K., Peterlik, M., Wyżnikiewicz, B. (2014). Szara strefa w polskiej gospodarce. Warszawa: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
Oviedo, A., Thomas, M., Karakurum-Ozdemir, K. (2009). Economic Informality. Causes, Costs, and Policies – a Literature Survey (World Bank Working Paper No. 167). Pobrane z: http://documents.worldbank.org/curated/en/567571468331805356/pdf/503600PUB0Box3101OFFICIAL0USE0ONLY1.pdf.
Pfau-Effinger, B., Flaquer, L., Jensen, P. H. (red.). (2009). Formal and Informal Work. The Hidden Work Regime in Europe. New York: Routledge Advances in Sociology.
Schneider, F. (2013). The shadow Economy in Europe, 2013. ATKearney, VISA.
Schneider, F. (2015). Size and Development of the Shadow Economy of 31 European and 5 other OECD Countries from 2003 to 2014: Different Developments? Journal of Self-Governance and Management Economics, 3(4), 7–29.
Schneider, F. (2016). Trotz gegenläufiger Tendenzen (Anstieg der Arbeitslosigkeit und fer Flüchtlinge) ein Rückgang der Schattenwirtschaft (des Pfusch) in ?sterreich in 2016. Pobrane z: http://www.econ.jku.at/members/Schneider/files/publications/2016/Pfusch_2016.pdf.
Schneider, F., Klinglmair, R. (2004). Shadow Economies around the World: What Do We Know?(CESifo Working Paper No. 1167). Pobrane z: http://www.cesifo-group.de/DocDL/cesifo1_wp1167.pdf.
Surdej, A., Ślęzak, E. (2009). Formal and Informal Work in a Transition Country: the Case of Poland. W: B. Pfau-Effinger, L. Flaquer, P. H. Jensen (red.). Formal and Informal Work. The Hidden Work Regime in Europe. New York: Routledge Advances in Sociology.
Szulc, A. (2013). Przyczyny i skutki zatrudnienia nierejestrowanego w Polsce. Warszawa: CeDeWu.
Szulc, A. (2015). Możliwości zmniejszania atrakcyjności zatrudnienia nierejestrowanego. Polityka Społeczna, (7), 38–41.
Williams, C. (2014). Confronting the Shadow Economy. Cheltenham, Northampton: Edward Elgar Publishing.
Williams, C., Windebank, J. (1998). Informal Employment in the Advanced Economies: Implications for Work and Welfare. London, New York: Routledge.
