© Dorota Jankowska, Agnieszka Majka. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
W kształtowaniu skutecznej polityki publicznej kraju niezbędna jest analiza skali ubóstwa i różnic w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów. Celem badania omawianego w artykule jest identyfikacja skali i zasięgu ubóstwa ekonomicznego w Polsce oraz ocena zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego województw. W analizie posłużono się wskaźnikiem lokalnego rozwoju społecznego (Local Human Development Index – LHDI), zaproponowanym przez Biuro Projektowe Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) w Polsce w 2012 r. Wybrane zmienne diagnostyczne odnoszą się do trzech wymiarów życia: zdrowia, edukacji i zamożności. Analizę przeprowadzono na podstawie danych za lata 2016–2022 pochodzących z Banku Danych Lokalnych GUS i stron internetowych okręgowych komisji egzaminacyjnych.
Wykorzystana metoda pozwoliła na ocenę zmian zachodzących w sytuacji społeczno-gospodarczej Polski i wskazanie województw o relatywnie najwyższym i najniższym poziomie rozwoju. Uzyskane wyniki z jednej strony potwierdziły, że utrzymują się różnice między województwami, a z drugiej uwidoczniły tendencję do konwergencji województw pod względem poziomu rozwoju. Za pomocą publikowanego przez GUS wskaźnika zasięgu ubóstwa ustawowego wyodrębniono województwa, w których stopa ubóstwa jest na względnie najwyższym i najniższym poziomie. Skorelowano też LHDI ze wskaźnikiem zasięgu ubóstwa, dzięki czemu – pozytywnie – zweryfikowano założenie, że wraz ze wzrostem rozwoju regionu następuje ograniczenie zasięgu ubóstwa. Umiarkowany charakter tej zależności wskazuje jednak, że rozwój społeczno-gospodarczy nie jest główną determinantą spadku stopy ubóstwa w województwach.
nierówności społeczno-ekonomiczne, rozwój społeczno-gospodarczy, wskaźnik lokalnego rozwoju przestrzennego, LHDI, ubóstwo
O15, I30, I32, R11, R12
Agresti, A., Finlay, B. (2009). Statistical Methods for the Social Sciences. Pearson Prentice Hall.
Atkinson, T., Cantillon, B., Marlier, E., Nolan, B. (2002). Social Indicators: The EU and Social Inclusion. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/0199253498.001.0001.
Bal-Domańska, B., Wilk, J. (2011). Gospodarcze aspekty zrównoważonego rozwoju województw – wielowymiarowa analiza porównawcza. Przegląd Statystyczny, 58(3–4), 300–322. https://doi.org/10.59139/ps.2011.03-04.9.
Dąbrowa, M. (2018). Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) jako miernik poziomu życia. Wykorzystanie metody dystansowej. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 39(3), 159–172. https://doi.org/10.25944/znmwse.2018.03.159172.
Gawlikowska-Hueckel, K., Szlachta, J. (2016). The Vulnerability of Polish Regions to the Challenges of the Modern Economy. Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics, 284(4), 23–46. https://doi.org/10.33119/GN/100762.
Główny Urząd Statystyczny. (2023). Produkt krajowy brutto – rachunki regionalne w latach 2019–2021. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/rachunki-regionalne/produkt-krajowy-brutto-rachunki-regionalne-w-latach-2019-2021,1,22.html.
Główny Urząd Statystyczny. (2024). Zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w 2023 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/zasieg-ubostwa-ekonomicznego-w-polsce-w-2023-roku,14,11.html.
Gorzelak, G. (1989). Rozwój regionalny Polski w warunkach kryzysu i reformy. Uniwersytet Warszawski. https://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_publications_files/3395/14._rozwj_regionalny_polski_w_warunkach_kryzysu_i_reformy.pdf.
Kordos, J., Ochocki, A. (1993). Problemy pomiaru ubóstwa w krajach EWG i w Polsce. Wiadomości Statystyczne, 38(1), 3–8.
Luszniewicz, A. (1982). Statystyka społeczna. Podstawowe problemy i metody. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Majka, A., Jankowska, D. (2016). Innowacyjność gospodarki a poziom życia mieszkańców w ujęciu regionalnym. Studia i Prace WNEiZ US, (45/2), 317–328. https://doi.org/10.18276/sip.2016.45/2-25.
Matsuura, M. (2015). Contribution of EU Funds to Economic Growth in Poland. Russian and East European Studies, (44), 87–98. https://doi.org/10.5823/jarees.2015.87.
Michoń, D. (2017). Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego województw ze względu na realizację celów polityki spójności. Wiadomości Statystyczne, 62(12), 80–94. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1092.
Panek, T. (2007). Ubóstwo i nierówności. W: T. Panek (red.), Statystyka społeczna (s. 266–267). Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Spychała, M., Spychała, J. (2022). Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce, Czechach i na Słowacji. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (3), 131–149. https://doi.org/10.31743/ppe.13420.
Topińska, I. (2005). Badania Banku Światowego nad ubóstwem: cele, metody, wyniki. W: S. Golinowska, E. Tarkowska, I. Topińska (red.), Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Badania. Metody. Wyniki (s. 126–147). Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
United Nations. (1995). The Copenhagen Declaration and Programme of Action: World Summit for Social Development G12. http://www.un-documents.net/cope-dec.htm.
United Nations Development Programme. (2000). Human Development Report 2000. Oxford University Press. https://hdr.undp.org/system/files/documents/hdr2000en.pdf.
United Nations Development Programme. (2012). Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym Polska 2012. Rozwój regionalny i lokalny. Biuro Projektowe UNDP w Polsce. https://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_publications_files/2859/raport_undp-2012_www.pdf.
