The aim of the article is to present the issues relating to the organisation, conduct and processing of the results of the first population census in the Kingdom of Poland in 1897 in a concise way. Although the text focuses on the lands of the Kingdom of Poland which were under the Russian rule the aforementioned issues have been discussed in a broader context of the activity of the central institutions in St. Petersburg. Polish historiography addresses these matters only to a limited extent and very few authors have dealt primarily with the notion of the completeness of census data.
The provincial authorities and the Warsaw Statistical Committee played a major role in the preparation and conduct of the census in the Kingdom of Poland. It should be emphasised, however, that the greatest effort related to data collection rested with the lowest-level local government. At the stage of the central preparation of the census results, modern technologies, i.e. Hollerith’s calculating machines, were used. The data that was collected on forms containing 14 questions were coded on special perforated cards, which significantly improved the performance of the relevant calculations. The level at which the census was carried out and its final outcome are assessed relatively high. On the other hand, there are certain reservations as to the credibility of the census results relating to the Kingdom of Poland, the most serious of which concern the reporting of the age, the professional structure, as well as the religion and mother tongue of the respondents.
1897 Census, Kingdom of Poland, Warsaw Statistical Committee, perforated cards
B00
Anan’eva, O. (n.d.). Pervaâ vseobsaâ perepis’ v Rossii. Retrieved April 10, 2021, from http://informat444.narod.ru/museum/pres/pl-6-99.htm .
Bailar, B. A. (2001). Censuses: Comparative International Aspects. In N. J. Smelser & P. B. Baltes (Eds.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences Reference Work (pp. 1595– 1599). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B0-08-043076-7/00398-3 .
Bardach, J., Leśnodorski, B., & Pietrzak, M. (1994). Historia ustroju i prawa polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bashe, C. J., Johnson, L. R., Palmer, J. H., & Pugh, E. W. (1985). IBM’s Early Computers. MIT Press.
Bazylow, L. (1970). Dzieje Rosji 1801–1917. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Berger, J. (2002). Spisy ludności na ziemiach polskich do 1918 r. Wiadomości Statystyczne, 47(1), 12–19.
Berger, J. (2017). Statystyka w Królestwie Polskim. In F. Kubiczek (Ed.), Historia Polski w liczbach. Statystyka Polski. Dawniej i dzisiaj (pp. 85–108). Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/34/1/1/historia_polski_w_liczbach_tom_czwarty_statystyka_polski.pdf .
Bornstein, B. (1920). Przyczynki do statystyki Królestwa Polskiego. Analiza krytyczna danych statystycznych dotyczących ruchu naturalnego ludności byłego Królestwa Polskiego. Główny Urząd Statystyczny.
Bruhanova, E. A., & Ivanova, N. P. (2019). Dokumentovedčeskij i istočnikovedčeskij analiz pervičnyh materialov Pervoj vseobsej perepisi naseleniâ Rossijskoj imperii 1897 g. Vestnik Tomskogo Gosudarstvennogo Universiteta, (442), 96–107. https://doi.org/10.17223/15617793/442/12 .
Census in Rural Russia. (1897, July 12). New York Times, (5).
Clem, R. S. (2016). On the Use of Russian and Soviet Censuses for Research. In R. S Clem (Ed.), Research Guide to the Russian and Soviet Censuses, (pp. 17–35). Cornell University Press. https://doi.org/10.7591/9781501707087-004 .
Craumer, P. R. (1986). Index and Guide to the Russian and Soviet Censuses, 1897 to 1979. In R. S. Clem (Ed.), Research Guide to the Russian and Soviet Censuses (pp. 173–323). Cornell University Press.
Domschke, E. M., & Goyer, D. S. (1986). The Handbook of National Population Censuses. Africa and Asia. Greenwood Press.
Edlund, T. K. (1999). The 1st National Census of the Russian Empire. FEEFHS Journal, 7(3–4), 88– 97. https://feefhs.org/sites/default/files/feefhs_journals/vol_07_3-4_1999.pdf .
Główny Urząd Statystyczny. (2002). 213 lat spisów ludności w Polsce 1789–2002. https://100latgus.stat.gov.pl/historia-gus/spisy-ludnosci .
Goyer, D. S., & Domschke, E. M. (1983). The Handbook of National Population Censuses. Latin America and the Caribbean, North America, and Oceania. Greenwood Press.
Goyer, D. S., & Draaijer, G. E. (1992). The Handbook of National Population Censuses. Europe. Greenwood Press.
Grossman, H. (1925). Struktura społeczna i gospodarcza Księstwa Warszawskiego na podstawie spisów ludności 1808–1810 r. Główny Urząd Statystyczny.
Holzer, J. Z. (1999). Demografia. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Janczak, J. K. (1982). Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914. Uniwersytet Łódzki.
Kreyenfeld, M., Willekens, F. (2015). Data Bases and Statistical Systems: Demography. In J. D. Wright (Ed.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (2nd edition) (pp. 735–741). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.41013-5 .
Krnilov, A. A. (1905). Krest’ânskaâ Reforma.
Krzyżanowski, A., & Kumaniecki, K. (1915). Statystyka Polski. Polskie Towarzystwo Statystyczne.
Litvak, B. G. (1991). Perevorot 1861 goda v Rossii: počemu ne realizovalas’ reformatorskaâ al’ternativa. Politizdat.
Łukasiewicz, J. (2009). Spisy ludności w Polsce i na ziemiach polskich do 1939 r. Wiadomości Statystyczne, 54(6), 1–5.
Młodak, A. (2011). Zarys dziejów obserwacji statystycznych w Południowej Wielkopolsce. Wydawnictwo Uczelni Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego.
Nietyksza, M. (1971). Ludność Warszawy na przełomie XIX i XX wieku. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Podział ludności według rodzajów głównych zajęć i grup wieku w poszczególnych okręgach terytorialnych. (1904). Vol. 1–4.
Pruss, W. (1977). Skład wyznaniowo-narodowościowy ludności Warszawy w XIX i początkach XX w. In J. Kazimierski (Ed.), Społeczeństwo Warszawy w rozwoju historycznym (pp. 372–388). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Robbins, R. G. (1975). Famine in Russia, 1891–92. The Imperial Government Responds to a Crisis. Columbia University Press.
Schwartz, L. (1986). A History of Russian and Soviet Censuses. In R. S. Clem (Ed.), Research Guide to the Russian and Soviet Censuses (pp. 48–69). Cornell University Press.
Suder, W. (2003). Census populi. Demografia starożytnego Rzymu. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Szołtysek, M., Poniat, R., & Gruber, S. (2018). Age heaping patterns in Mosaic data. Historical Methods: A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History, 51(1), 13–38. https://doi.org/10.1080/01615440.2017.1393359 .
Szulc, S. (1920). Wartość materiałów statystycznych dotyczących stanu ludności b. Królestwa Polskiego. Główny Urząd Statystyczny.
Thorvaldsen, G. (2018). Censuses and census takers. A Global History. Routledge Taylor & Francis Group.
Tsentral’nyy Statisticheskiy Komitet. (1904). Pervaa vseobsaa perepis’ naselenia Rossijskoj imperi 1897 goda. Vol. 1–89.
Zestawienie ogólne rezultatów spisu. (1905). Vol. 1–2.
