Nadmierna umieralność w Polsce podczas pandemii COVID-19 w 2020 roku

Radosław Murkowski

doi:10.5604/01.3001.0015.0351

Radosław Murkowski Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Instytut Ekonomii, Katedra Koniunktury i Polityki Gospodarczej, Polska / Poznań University of Economics and Business, Institute of Economics, Department of Economic and Local Government Policy, Poland ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5258-3517 Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, vol. 66, 2021, 7, s. 7-23 Opublikowano online: 30 lipca 2021 DOI 10.5604/01.3001.0015.0351

1677 Wyświetlenia 212 Pobrania

ARTYKUŁ

(Polski) PDF

STRESZCZENIE

Pandemia COVID-19 zaczęła się w Chinach w listopadzie 2019 r., a z początkiem 2020 r. rozprzestrzeniła się na większość krajów świata, czego skutkiem był duży wzrost liczby zgonów z powodu tej choroby. Celem badania omawianego w artykule jest oszacowanie i analiza zróżnicowania przestrzennego i czasowego nadmiernej umieralności podczas pandemii COVID-19 w 2020 r. w Polsce i jej regionach. W badaniu uwzględniono takie zmienne, jak płeć, wiek i okres pandemii w korelacji z raportowaną liczbą zgonów z powodu COVID-19 oraz raportowaną liczbą przypadków zakażeń wirusem SARS-CoV-2. Poziom normalnej tygodniowej umieralności obliczono za pomocą metody analizy szeregów czasowych uwzględniającej tygodniowe wahania sezonowe umieralności w ciągu całego roku, na podstawie danych raportowanych przez urzędy stanu cywilnego, a publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że w Polsce w 2020 r. wystąpiło o blisko 71 tys. zgonów więcej niż normalnie, z czego ok. 91% dotyczyło osób w wieku 60 lat i więcej. Jednocześnie tylko niespełna 30 tys. nadmiarowych zgonów zostało zarejestrowanych jako zgony z powodu COVID-19, co stanowiło zaledwie ok. 41% wszystkich nadmiarowych zgonów w 2020 r. Poziom nadmiarowych zgonów był najwyższy w 45. tygodniu roku, tj. w okresie, kiedy odnotowano najwięcej przypadków zachorowań na COVID-19, a nie wtedy, kiedy wystąpiło najwięcej zgonów z powodu tej choroby, czyli trzy tygodnie później. Na razie nie jest jednak pewne, czy przyczyną tego stanu rzeczy było niedokładne określanie przyczyn zgonów na początku pandemii, czy to, że nadmierne obciążenie szpitali spowodowało wzrost zgonów z innych przyczyn.

SŁOWA KLUCZOWE

COVID-19, SARS-CoV-2, nadmiarowe zgony, nadmierna umieralność, pandemia, modelowanie szeregów czasowych

JEL

J10, J11, J18, C22

BIBLIOGRAFIA

Blangiardo, M., Cameletti, M., Pirani, M., Corsetti, G., Battaglini, M., Baio, G. (2020). Estimating weekly excess mortality at sub-national level in Italy during the COVID-19 pandemic. PLoS ONE, 15(10), 1–15. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0240286 .

Brooks, J. T., Butler, J. C., Redfield, R. R. (2020). Universal Masking to Prevent SARS-CoV-2 Transmission–The Time Is Now. JAMA, 324(7), 635–637. https://doi.org/10.1001/jama.2020.13107 .

Checchi, F., Roberts, L. (2005). Interpreting and using mortality data in humanitarian emergencies: A primer for non-epidemiologists (Network Paper No. 52). https://odihpn.org/wp-content/uploads/2005/09/networkpaper052.pdf .

Conti, S., Ferrara, P., Fornari, C., Harari, S., Madotto, F., Silenzi, A., Zucchi, A., Manzoli, L., Mantovani, L. G. (2020). Estimates of the initial impact of the COVID-19 epidemic on overall mortality: evidence from Italy. ERJ Open Research, 6(2), 1–3. https://doi.org/10.1183/23120541.00179-2020 .

Conti, S., Ferrara, P., Mazzaglia, G., D’Orso, M., Ciampichini, R., Fornari, C., Madotto, F., Magoni, M., Sampietro, G., Silenzi, A., Sileo, C. V., Zucchi, A., Cesana, G., Manzoli, L., Mantovani, L. G. (2020). Magnitude and time-course of excess mortality during COVID-19 outbreak: population-based empirical evidence from highly impacted provinces in northern Italy. ERJ Open Research, 6(3), 1–9. https://doi.org/10.1183/23120541.00458-2020 .

Cutler, D. M., Summers, L. H. (2020). The COVID-19 Pandemic and the $16 Trillion Virus. JAMA, 324(15), 1495–1496. https://doi.org/10.1001/jama.2020.19759 .

Degeling, K., Baxter, N. N., Emery, J., Jenkins, M. A., Franchini, F., Gibbs, P., Mann, G. B., McArthur, G., Solomon, B. J., IJzerman, M. J. (2021). An inverse stage-shift model to estimate the excess mortality and health economic impact of delayed access to cancer services due to the COVID-19 pandemic. Asia-Pacific Journal of Clinical Oncology, 1–9. https://doi.org/10.1111/ajco.13505 .

Docherty, K. F., Butt, J. H., de Boer, R. A., Dewan, P., Kober, L., Maggioni, A. P., McMurray, J. J. V., Solomon, S. D., Jhund, P. S. (2020). Excess deaths during the COVID-19 pandemic: An international comparison. https://doi.org/10.1101/2020.04.21.20073114 .

Eurostat. (2020). Europop2019 – Population projections at national level (2019–2100). https://ec.europa.eu/eurostat/web/main/data/database .

Farrington, C. P., Andrews, N. J., Beale, A. D., Catchpole, M. A. (1996). A Statistical Algorithm for the Early Detection of Outbreaks of Infectious Disease. Journal of the Royal Statistical Society, Series A, 159(3), 547–563. https://doi.org/10.2307/2983331 .

Fricker, R. D. (2021). Covid-19: One year on... Significance, 18(1), 12–15. https://doi.org/10.1111/1740-9713.01485 .

Giattino, C., Ritchie, H., Roser, M., Ortiz-Ospina, E., Hasell, J. (2021, June 27). Excess mortality during the Coronavirus pandemic (COVID-19). https://ourworldindata.org/excess-mortality-covid .

Główny Urząd Statystyczny. (b.r.). Zgony według tygodni. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/zgony-wedlug-tygodni,39,2.html .

Główny Urząd Statystyczny. (2014). Prognoza ludności na lata 2014–2050. Warszawa. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html .

Kung, S., Doppen, M., Black, M., Braithwaite, I., Kearns, C., Weatherall, M., Beasley, R., Kearns, N. (2021). Underestimation of COVID-19 mortality during the pandemic. ERJ Open Research, 7(1), 1–7. https://doi.org/10.1183/23120541.00766-2020 .

Ministerstwo Zdrowia. (b.r.). Raport zakażeń koronawirusem (SARS-CoV-2). Pobrane z https://www.gov.pl/web/koronawirus/wykaz-zarazen-koronawirusem-sars-cov-2 .

Ministerstwo Zdrowia. (2021). Informacja o zgonach w Polsce w 2020 roku. Warszawa.

Németh, L., Jdanov, D. A., Shkolnikov, V. M. (2021). An open-sourced, web-based application to analyze weekly excess mortality based on the Short-term Mortality Fluctuations data series. PLoS ONE, 16(2), 1–10. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0246663 .

Nunes, B., Viboud, C., Machado, A., Ringholz, C., Rebelo-de-Andrade, H., Nogueira, P., Miller, M. (2011). Excess Mortality Associated with Influenza Epidemics in Portugal, 1980 to 2004. PLoS ONE, 6(6), 1–10. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0020661 .

Onder, G., Rezza, G., Brusaferro, S. (2020). Case-Fatality Rate and Characteristics of Patients Dying in Relation to COVID-19 in Italy. JAMA, 323(18), 1775–1776. https://doi.org/10.1001/jama.2020.4683 .

Raleigh, V. S. (2020). Tackling UK’s mortality problem: covid-19 and other causes. The BMJ, 369, 1–2. https://doi.org/10.1136/bmj.m2295 .

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020 poz. 433).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 491).

Scortichini, M., Santos, R. S., De’ Donato, F., De Sario, M., Michelozzi, P., Davoli, M., Masselot, P., Sera, F., Gasparrini, A. (2020). Excess mortality during the COVID-19 outbreak in Italy: a two-stage interrupted time-series analysis. International Journal of Epidemiology, 49(6), 1909– 1917. https://doi.org/10.1093/ije/dyaa169 .

Silva, G. A., Jardim, B. C., Brito dos Santos, C. V. (2020). Excesso de mortalidade no Brasil em tempos de COVID-19. Ciencia & Saúde Coletiva, 25(9), 3345–3354. https://doi.org/10.1590/1413-81232020259.23642020 .

Simonsen, L., Reichert, T. A., Viboud, C., Blackwelder, W. C., Taylor, R. J., Miller, M. A. (2005). Impact of Influenza Vaccination on Seasonal Mortality in the US Elderly Population. Archives of Internal Medicine, 165(3), 265–272. https://doi.org/10.1001/archinte.165.3.265 .

Stranga, P., Furst, P., Schultz, T. (2020). Excess deaths from COVID-19 correlate with age and socio-economic status. A database study in the Stockholm region. Upsala Journal of Medical Science, 125(4), 297–304. https://doi.org/10.1080/03009734.2020.1828513 .

Vestergaard, L. S., Nielsen, J., Richter, L., Schmid, D., Bustos, N., Braeye, T., Denissov, G., Veideman, T., Luomala, O., Möttönen, T., Fouillet, A., Caserio-Schönemann, C., Heiden, M., Uphoff, H., Lytras, T., Gkolfinopoulou, K., Paldy, A., Domegan, L., O’Donnell, J., Donato, F., Noccioli, F., Hoffmann, P., Velez, T., England, K., Asten, L., White, R. A., Tonnessen, R., Silva, S. P., Rodrigues, A. P., Larrauri, A., Delgado-Sanz, C., Farah, A., Galanis, I., Junker, C., Perisa, D., Sinnathamby, M., Andrews, N., O’Doherty, M., Marquess, D. F. P., Kennedy, S., Olsen, S. J., Pebody, R., ECDC Public Health Emergency Team for COVID-19, Krause, T. G., Molbak, K. (2020). Excess all-cause mortality during the COVID-19 pandemic in Europe – preliminary pooled estimates from the EuroMOMO network, March to April 2020. Eurosurveillance, 25(26), 1–6. https://doi.org/10.2807/1560-7917.ES.2020.25.26.2001214 .

Zhou, F., Yu, T., Du, R., Fan, G., Liu, Y., Liu, Z., Xiang, J., Wang, Y., Song, B., Gu, X., Guan, L., Wei, Y., Li, H., Wu, X., Xu, J., Tu, S., Zhang, Y., Chen, H., Cao, B. (2020). Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study. Lancet, 395(10229), 1054–1062. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30566-3 .

Wróć do: