Celem artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie badawcze, czy biskup ordynariusz diecezji warmińskiej Marcin Kromer był jednym z prekursorów państwoznawstwa w Polsce. Autorzy prześledzili kolejne etapy drogi życiowej Kromera, jego karierę zawodową oraz dorobek w zakresie pisarstwa kościelnego i świeckiego. Na tej podstawie stwierdzili, że w jednym dziele Kromera – Polonia sive de situ, populis, moribus, magistratibus et Republica regni Polonici libri duo – znajdują się opisy mające znamiona państwoznawstwa. Samo zaś dzieło ma do dziś niezaprzeczalną wartość poznawczą.
Marcin Kromer, państwoznawstwo, Polonia
B11, N33
Achremczyk, S. (2012). Marcin Kromer (1512–1589), historyk i biskup warmiński w 500. rocznicę urodzin. W: S. Achremczyk (red.), Marcin Kromer i jego czasy (1512–1589). W 500-lecie urodzin biskupa warmińskiego Marcina Kromera (s. 5–17). Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie.
Barycz, H. (1970). Kromer Marcin. W: W. Konopczyński i in. (red.), Polski słownik biograficzny (t. 15; s. 319–325). Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Barycz, H. (1981). Dwie syntezy dziejów narodowych przed sądem potomności. Losy „Historii” Jana Długosza i Marcina Kromera w XVI i pierwszej połowie XVII wieku. W: H. Barycz, Szlakami dziejopisarstwa staropolskiego. Studia nad historiografią w XVI–XVIII (s. 72–130). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Bulska, B., Kwiatkowski, J., Berger, J. (red.). (1998). Słownik biograficzny statystyków polskich. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Polskie Towarzystwo Statystyczne.
Burdzy, D. (2014). Związki Marcina Kromera z instytucjami kościelnymi w miastach małopolskich. W: A. Obrębski (red.), Marcin Kromer: polski Liwiusz z Biecza (s. 51–67). Gorlice – Kraków – Zakrzów: Starostwo Powiatowe w Gorlicach. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, Biblioteka Jagiellońska, Wydawnictwo Promo.
Grzybowski, S. (1997). Marcin Kromer, czyli kariera snoba. W: S. Grzeszczuk (red.), Pisarze staropolscy: sylwetki (t. 2; s. 43–70). Warszawa: Wiedza Powszechna.
Jezierski, J. (2012). Przedmiot sporu z luteranami w „Rozmowie dworzanina z mnichem” Marcina Kromera. W: S. Achremczyk (red.), Marcin Kromer i jego czasy (1512–1589). W 500-lecie urodzin biskupa warmińskiego Marcina Kromera (s. 37–54). Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
Kromer, M. (1532). Musicae elementa. Kraków: Hieronim Wietor.
Kromer, M. (1853). Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Wilno: nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
Kromer, M. (1983). Historyja prawdziwa o przygodzie żałosnej książęcia finlandzkiego Jana i królewny polskiej Katarzyny (wyd. 2). Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Kromer, M. (1984). Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach publicznych Królestwa Polskiego księgi dwie. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Kromer, M. (2003). Martini Cromeri carmina latina. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Kuklo, C. (2017). Polska myśl i praktyka statystyczna do końca XVIII wieku. W: F. Kubiczek (red.), Historia Polski w liczbach: t. 4. Statystyka Polski. Dawniej i dzisiaj (s. 19–66). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/inne-opracowania-zbiorcze/historia-polski-w-liczbach-tom-v-polska-19182018,34,1.html .
Łoś, J. (1915). Marcina Kromera rozmowy Dworzanina z Mnichem (1551–1554). Kraków: Akademia Umiejętności.
Małecki, A. (2013). „Historyków nie zaniechaj czytać…”. Studia nad twórczością historyczną Marcina Kromera i jej renesansową recepcją. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Marchwiński, R. T. (1997). Geografia Polski Marcina Kromera. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Ostasiewicz, W. (2012). Rozwój myśli statystycznej w Polsce w XIX wieku. Przegląd Statystyczny, 59(1; wydanie specjalne), 33–46. https://ps.stat.gov.pl/PS/2012/1s/2012_spec_1_033-046.pdf .
Pietrzyk, Z. (2014). Marcin Kromer (1512–1589). W: A. Obrębski (red.), Marcin Kromer: polski Liwiusz z Biecza (s. 9–14). Gorlice – Kraków – Zakrzów: Starostwo Powiatowe w Gorlicach. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, Biblioteka Jagiellońska, Wydawnictwo Promo.
Ryczek, W. (2014). Mistrzyni żywota. Marcin Kromer o historiografii. W: A. Obrębski (red.), Marcin Kromer: polski Liwiusz z Biecza (s. 102–113). Gorlice – Kraków – Zakrzów: Starostwo Powiatowe w Gorlicach. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, Biblioteka Jagiellońska, Wydawnictwo Promo.
Starnawski, J. (red.). (1982). Marcin Kromer – Mowa na pogrzebie Zygmunta I oraz o pochodzeniu i dziejach Polaków. Księgi XXIX i XXX. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Walewski, C. (1874). Marcin Kromer. Warszawa: Drukarnia Józefa Bergera
