Celem badania omawianego w artykule jest określenie miejsca Polski wśród krajów Unii Europejskiej (UE) pod względem struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Pod uwagę wzięto liczbę gospodarstw w grupach wielkościowych użytków rolnych (UR) oraz zajmowaną przez nie powierzchnię UR. Sytuacja Polski została przedstawiona także w ujęciu regionalnym ze względu na zróżnicowanie rolnictwa. Badanie przeprowadzono na podstawie danych Eurostatu i danych GUS za rok 2016. Uwzględniono następujące grupy obszarowe gospodarstw: do 2 ha UR, 2–5 ha, 5–10 ha, 10–20 ha, 20–50 ha, 50 ha i więcej. Za pomocą metody klasyfikacji rozmytej pogrupowano kraje UE w cztery zbiory złożone z obiektów o podobnej strukturze obszarowej gospodarstw. Wyniki badania pokazały, że Polska znajduje się w grupie krajów o dużym rozdrobnieniu gospodarstw, razem z Chorwacją, Grecją, Hiszpanią, Portugalią, Słowacją, Słowenią i Włochami. Bardziej rozdrobnioną strukturę gospodarstw mają jedynie Bułgaria, Cypr, Rumunia i Węgry. Pod względem powierzchni użytków rolnych skupionej w dużych gospodarstwach sytuacja w rolnictwie polskim przedstawia się niekorzystnie, także w porównaniu do nowych krajów członkowskich UE, takich jak Czechy, Słowacja, Węgry i Bułgaria. W Polsce gospodarstwa największe, o powierzchni co najmniej 50 ha UR, skupiają zaledwie ok. 1/3 ogółu UR i jest to (po Słowenii) najniższy odsetek w całej UE.
struktura obszarowa gospodarstw rolnych, użytki rolne, klasyfikacja rozmyta
Q00, C38
Alanen, I. (2017). Mapping the Rural Problem in the Baltic Countryside: Transition Processes in the Rural Areas of Estonia, Latvia and Lithuania. Routledge.
Babiak, J. (2010). Zmiany w strukturze rolnictwa krajów Unii Europejskiej. Rocznik Integracji Europejskiej, (4), 87–97.
Binderman, Z., Koszela, G., Szczesny, W. (2014). Zmiany w strukturze gospodarstw rolnych w krajach Unii Europejskiej w latach 2003–2010 (aspekty metodyczne). Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 14(3), 15–26.
Bogocz, D., Bożek, J., Kukuła, K., Strojny, J. (2010). Statystyczne studium struktury agrarnej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bożek, J. (2013). Klasyfikacja podregionów pod względem podobieństwa struktury agrarnej. Wiadomości Statystyczne, (9), 1–16.
Bożek, J. (2018). Zróżnicowanie i dynamika liczby małych obszarowo gospodarstw rolnych w krajach Unii Europejskiej. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, (3), 5–19. DOI: 10.15576/PDGR/2018.3.5.
Bożek, J., Bogocz, D. (2012). Przestrzenne zróżnicowanie struktury agrarnej województw w ujęciu dynamicznym. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie. Prace z zakresu zarządzania, 20(1), 21–38.
Bożek, J., Bożek, B. (2011). Typologia struktury agrarnej województw w ujęciu dynamicznym z zastosowaniem klasyfikacji rozmytej. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 12(2), 91–100.
Bożek, J., Nowak, C., Zioło, M. (2020). Changes in agrarian structure in the EU during the period 2010–2016 in terms of typological groups of countries. Agricultural Economics, 66(7), 307–316. DOI: 10.17221/43/2020-AGRICECON.
Bożek, J., Sin, A., Nowak, Cz., Kukuła, K. (2018). Types of EU countries agrarian structure, based on fuzzy structure classification. Romanian Agricultural Research Journal, (35), 1–9.
Bożek, J., Szewczyk, J. (2019). Zmiany struktury obszarowej gospodarstw rolnych w ujęciu grup typologicznych województw. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, (8), 19–31. DOI: 10.5604/01.3001.0013.7597.
Dzun, W. (2012). Zmiany skali wykorzystania zasobów gruntów rolnych w Polsce w procesie przemian systemowych i integracji z Unią Europejską. Zagadnienie Ekonomiki Rolnej, (1), 18–39.
GUS. (2017). Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2016 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Homolac, L., Tomsik, K. (2016). Historical development of land ownership in the Czech Republic since the foundation of the Czechoslovakia until present. Agricultural Economics, 62(11), 528–536. DOI: 10.17221/250/2015-AGRICECON.
Jajuga, K. (1984a). O sposobach określania liczby klas w zagadnieniach klasyfikacji i klasyfikacji rozmytej. W: Z. Hellwig, L. Warężak (red.), Metody taksonomiczne i ich zastosowanie w badaniach ekonomicznych. Wrocław: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej.
Jajuga, K. (1984b). Zbiory rozmyte w zagadnieniu klasyfikacji. Przegląd Statystyczny, (3/4), 237–290.
Janovska, V., Simova, P., Vlasak, J., Sklenicka, P. (2017). Factors affecting farm size on the European level and the national level of the Czech Republic. Agricultural Economics, 63(1), 1–12. DOI: 10.17221/317/2015-AGRICECON.
Jeleček, L., Kabrda, J. (2015). Změny ve využití ploch Česka 1990–2010 a jejich společenské hybné síly. Geografické informácie, 19(2), 38–61. DOI: 10.17846/GI.2015.19.2.38-61.
Karwat-Woźniak, B., Chmieliński, P. (2016). Przemiany w strukturze agrarnej polskiego rolnictwa i wpływ wybranych instrumentów WPR na te procesy. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Polityka ekonomiczna, (450), 272–286. DOI: 10.15611/pn.2016.450.24.
Mieszczankowski, M. (1983). Rolnictwo II Rzeczypospolitej. Warszawa: Książka i Wiedza.
Migdał-Najman, K., Najman, K. (2013). Analiza porównawcza wybranych metod analizy skupień w grupowaniu jednostek o złożonej strukturze grupowej. Zarządzanie i Finanse, 11(3), 179–194.
Nowak, E. (1990). Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-ekonomicznych. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Pluta, W. (1984). Metoda oceny wyników delimitacji. W: Z. Hellwig, L. Warężak (red.), Metody taksonomiczne i ich zastosowanie w badaniach ekonomicznych (s. 63–75). Wrocław: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej.
Poczta, W., Sadowski, A., Baer-Nawrocka, A. (2013). Gospodarstwa rolne w Polsce na tle gospodarstw Unii Europejskiej – wpływ WPR. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Prus, B., Król, K. (2017). Ocena zastosowania wybranych metod taksonomicznych do klasyfikacji zjawisk społeczno-gospodarczych. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus, 16(2), 179–197. DOI: 10.15576/ASP.FC/2017.16.2.179.
Rzeszutko, A. (2017). Zmiany struktur wytwórczych w rolnictwie krajów UE jako efekt procesów integracyjnych. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, (319), 224–237.
Stańko, S., Mikuła, A. (2016). Zmiany struktury obszarowej gospodarstw rolnych w krajach UE-15 i w Polsce. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 16(1), 234–244.
Wąs, A., Małażewska, S. (2012). Przemiany strukturalne w rolnictwie w wybranych krajach europejskich. Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 99(4), 75–88.
Wysocki, F. (2010). Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego.
Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy Sets. Information and Control, 8(3), 338–353. DOI: 10.1016/S0019 -9958(65)90241-X.
