Dynamiczne zmiany zachodzące w gospodarce, a także nowelizacje prawa mające wpływ na działalność jednostek samorządu terytorialnego rodzą potrzebę bieżącej oceny ich sytuacji finansowej. Celem badania przedstawionego w artykule jest dokonanie oceny sytuacji finansowej gmin. Sytuację tę określono za pomocą czterech zmiennych: dochody ogółem per capita, wartość zobowiązań ogółem per capita, wartość wydatków inwestycyjnych per capita oraz wynik operacyjny per capita. W analizie posłużono się danymi za lata 2016–2018 pochodzącymi z Banku Danych Lokalnych GUS i z Ministerstwa Finansów. Jako metodę badawczą wykorzystano algorytm grupowania metodą k-średnich.
Z badania wynika, że o ile w latach 2016 i 2017 sytuacja finansowa gmin była stabilna, o tyle w całym analizowanym okresie wzrosło zadłużenie większości badanych jednostek. W 2018 r. uwidoczniły się największe różnice między gminami. Udział gmin o najgorszej sytuacji finansowej zwiększył się z ok. 3,3% w 2016 r. do 7,9% w 2018 r., co w połączeniu z kryzysem w 2020 r. spowodowanym pandemią Covid-19 może w przyszłości doprowadzić do dużych trudności finansowych gmin.
sytuacja finansowa, gminy, metoda k-średnich
H63, H72, O17
Bal-Domańska, B. (2018). Klasyfikacja gmin według wysokości i struktury dochodów budżetów. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (15), 9–18. DOI: 10.15611/pn.2018.517.01.
Brzozowska, K. (2017). Rozwój PPP w Polsce – analiza zaangażowania jednostek samorządu terytorialnego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (485), 44–58. DOI: 10.15611/pn.2017.485.04.
Dolewka, Z. (2018). Zadłużenie miast wojewódzkich a ich rozwój. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 4(56), 158–174. DOI: 10.15584/nsawg.2018.4.13.
Dziekański, P., Leśna-Wierszołowicz, E. (2019). The Spatial Differentiation of Development and the Level of the Financial Situation of Rural Communes of the Swietokrzyskie Voivodeship. Proceedings of the 2019 International Conference ‘Economic Science for Rural Development’, 52, Jelgava, LLU ESAF, 248–255. DOI: 10.22616/ESRD.2019.129.
Filipiak, B. (2010a). Ograniczenia i uwarunkowania w zaciąganiu długu w jednostkach samorządu terytorialnego w świetle zmian systemowych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, (141), 323–335.
Filipiak, B. (2010b). Utrzymanie płynności finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego w warunkach kryzysu – zarys problemu pomiaru. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy zarządzania, finansów i marketingu, (17), 159–167.
Harańczyk, G. (2005). Analiza skupień na przykładzie segmentacji nowotworów. Pobrane z: < a href="https://media.statsoft.pl/_old_dnn/downloads/analiza_skupien_na_przykladzie_segmentacji.pdf" clas="link">.
Hartigan, J. A. (1975). Clustering Algorithms. New York: John Wiley & Sons.
Hartigan, J. A., Wong, M. A. (1979). A K-Means Clustering Algorithm. Journal of the Royal Statistical Society: Series C (Applied Statistics), 28(1), 100–108.
Jastrzębska, M. (2016). Zadłużanie się jednostek samorządu terytorialnego w parabankach – przyczyny, skutki, przeciwdziałanie. Ekonomiczne Problemy Usług, (125), 187–200. DOI: 10.18276 /epu.2016.125-15.
Jastrzębska, M. (2017). Dług ukryty jednostek samorządu terytorialnego – przyczyny, skutki, przeciwdziałanie. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia, (51), 125– 132. DOI: 10.17951/h.2017.51.4.125.
Khan, S. S., Ahmad, A. (2004). Cluster center initialization algorithm for K-means clustering. Pattern Recognition Letters, (25), 1293–1302. DOI: 10.1016/j.patrec.2004.04.007.
Klepacki, B., Kusto, B. (2009). Ocena kondycji finansowej gmin województwa świętokrzyskiego. Zeszyty naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (77), 127–134.
Kluza, S., Dziemianowicz, R. (2019). Analysis of the Debt Repayment Period of Local Governments in Poland in the Years 2007–2016. Studia Regionalne i Lokalne, 2(76), 5–18. DOI: 10.7366/1509499527601.
Korolewska, M., Marchewka-Bartkowiak, K. (2011). Zadłużenie miast na prawach powiatu i województw w świetle badania ankietowego. Analizy BAS, 13(57), 1–10.
Łękawa, Z. (2011). Zadłużenie gmin województwa dolnośląskiego w świetle nowej ustawy o finansachpublicznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Finanse publiczne, (167), 183–194.
Mrówczyńska-Kamińska, A., Kucharczyk, A., Średzińska, J. (2011). Analiza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego na przykładzie Miasta i Gminy Środa Wlkp. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (89), 175–185.
Parlińska, A. (2014). Zadłużenie samorządów gminnych w Polsce w latach 2005–2012. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (40), 191–200.
Satoła, Ł. (2015). Debt of communes in the light of a new individual debt ratio. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 14(4), 103–113.
Wiśniewski, M. (2011). Wyznaczniki sytuacji finansowej gminy – ocena istotności za pomocą analizy skupień. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki o Finansach, 9(215), 110–119.
Wyszkowska, D. (2018). Samodzielność finansowa gmin w opinii skarbników gmin w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (518), 159–172. DOI: 10.22616 /ESRD.2019.129.
Zawora, J. (2012). Zadłużenie gmin wiejskich Podkarpacia na tle uwarunkowań ich rozwoju. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 14(3), 451–455.
Zioło, M. (2011). Zadłużenie gmin województwa zachodniopomorskiego w latach 2006–2009 w świetle tendencji ogólnopolskich – analiza komparatywna. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu. Finanse Samorządu Terytorialnego, (21), 391–409.
