Tematyka artykułu dotyczy migracji ludności do i z wielkich miast. Celem omawianego badania jest określenie wpływu odległości fizycznej na zasięg przestrzenny migracji wewnętrznych w zależności od wieku migrantów. Analizę przeprowadzono na przykładzie pięciu największych miast w Polsce. Wykorzystano modele opisujące migracje jako funkcję odległości geograficznej, zwane modelami grawitacji. Główne źródło danych stanowiły statystyki dotyczące migracji wewnętrznych w 2018 r., opublikowane przez GUS, a uzyskane z bieżącej ewidencji ludności.
Analiza umożliwiła ustalenie wykładników potęgowych funkcji grawitacji oraz określenie ich zmienności w zależności od wieku migrantów. Wyniki wskazują, że w przypadku osób najbardziej mobilnych (w wieku 25–29 lat) rozległość pól napływu i odpływu migracyjnego charakteryzuje się największym zasięgiem przestrzennym. W modelach napływu migracyjnego w przypadku osób najstarszych (85 lat i więcej) przemieszczenia na większe odległości są bardziej prawdopodobne niż przeprowadzki do niezbyt odległych miejsc. Najmniej mobilne grupy tworzą osoby między 36. a 40. rokiem życia oraz osoby, które niedawno przeszły na emeryturę (w wieku 65–69 lat).
migracje wewnętrzne, wielkie miasta, modele grawitacji
J11
Baldassar, L. (2007). Transnational Families and Aged Care: The Mobility of Care and the Migrancy of Ageing. Journal of Ethnic and Migration Studies, 33(2), 275–297. DOI: 10.1080 /13691830601154252.
Bernard, A., Bell, M., Charles-Edwards, E. (2014). Life-Course Transitions and the Age Profile of Internal Migration. Population and Development Review, 40(2), 213–239. DOI: 10.1111/j.1728 -4457.2014.00671.x.
Bijak, J., Kicinger, A., Kupiszewski, M., Śleszyński, P. (2007). Studium metodologiczne oszacowania rzeczywistej liczby ludności Warszawy (CEFMR Working Paper No. 2). Pobrane z: http://www.cefmr.pan.pl/docs/cefmr_wp_2007-02.pdf
Chojnicki, Z., Czyż, T., Ratajczak, W. (2011). Model potencjału: Podstawy teoretyczne i zastosowania w badaniach przestrzenno-ekonomicznych oraz regionalnych. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Clark, R. L., Wolf, D. A. (1992). Proximity of children and elderly migration. W: A. Rogers (Ed.), Elderly migration and population redistribution: A comparative study (s. 77–96). London: Belhaven.
Clark, W. A. V., Withers, S. D. (2007). Family migration and mobility sequences in the United States: Spatial mobility in the context of the life course. Demographic Research, 17(20), 591–622. DOI: 10.4054/DemRes.2007.17.20.
Gałka, J., Warych-Juras, A. (2011). Regionalne uwarunkowania suburbanizacji w Polsce. Studia Miejskie, 3, 147–158.
Gawryszewski, A. (1974). Związki przestrzenne między migracjami stałymi i dojazdami do pracy oraz czynniki przemieszczeń ludności. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Pobrane z: http://rcin.org.pl/Content/13829/Wa51_21763_r1974_nr109_Prace-Geogr.pdf
Gawryszewski, A. (1981). Rozkłady odległości migracji międzywojewódzkich w ostatnim trzydziestoleciu. W: K. Dziewoński, P. Korcelli (red.), Studia nad migracjami i przemianami systemu osadniczego w Polsce (s. 108–135). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Pobrane z: https://rcin.org.pl/igipz/dlibra/publication/5341/edition/602/content .
Greenwood, M. J. (1985). Human migration: theory, models, and empirical studies. Journal of Regional Science, 25(4), 521–544. DOI: 10.1111/j.1467-9787.1985.tb00321.x. GUS. (b.r.). Baza Demografia. http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/.
Hägerstrand, T. (1962). Geographic measurements of migration. Swedish data. W: J. Sutter (Ed.), Human displacements: Measurements and methodological aspects (s. 61–85). Paris: Hachette.
Jończy, R. (2012). Nierejestrowane wyludnienie wsi w kontekście możliwości wykorzystania oficjalnych danych statystycznych i spisowych. Wnioski z badań w województwie opolskim. Studia Ekonomiczne, (103), 70–90. Pobrane z: https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/SE_103.pdf .
Kałuża, D. (2007). Odległość jako determinanta migracji – przykład województw mazowieckiego i śląskiego. W: A. Rączaszek (red.), Uwarunkowania demograficzne rozwoju społeczno-gospodarczego na przykładzie województwa śląskiego i opolskiego (s. 131–142). Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. Pobrane z: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/16699/Uwarunkowania%20demograficzne.pdf?sequence=1&isAllowed=y .
Kałuża, D. (2010). Migracje wewnętrzne a poziom rozwoju społeczno-gospodarczego wybranych największych miast Polski. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 237, 29–41. Pobrane z: https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/handle/11089/382 .
Kałuża-Kopias, D. (2014). Atrakcyjność migracyjna wielkich miast – stan obecny i perspektywy. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 27(4), 41–54. Pobrane z: http://www.problemypolitykispolecznej.pl/Atrakcyjnosc-migracyjna-wielkich-miast-n-stan-obecny-i-perspektywy,122957,0,1.html .
Kurek, S., Gałka, J., Wójtowicz, M. (2014). Wpływ suburbanizacji na przemiany wybranych struktur demograficznych i powiązań funkcjonalno-przestrzennych w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. Pobrane z: http://uatacz.up.krakow.pl/~wwwaupc/index.php/wigup/article/view/2171/0 .
Lin, G., Rogerson, P. A. (1995). Elderly parents and the geographic availability of their adult children. Research on Aging, 17(3), 303–331. DOI: 10.1177/0164027595173004.
Mazurkiewicz, A. W. (1986). Trace theory. W: W. Brauer, W. Reisig, G. Rozenberg (Eds.), Petri Nets: Central Model and Their Properties: Advanced course on Petri nets, Part II: Proceeding of an Advanced Course Bad Honnef. September 1986 (s. 279–324). Berlin, Heidelberg: Springer- -Verlag. DOI: 10.1007/978-3-540-47919-2.
Newbold, K. B. (2008). Interprovincial migration and retirement income transfers among Canada’s older population: 1996–2001. Environment and Planning A, 40(6), 1501–1516. DOI: 10.1068 /a39188.
Pietrzak, M. B., Wilk, J. (2014). Odległość ekonomiczna w modelowaniu zjawisk przestrzennych z wykorzystaniem modelu grawitacji. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Taksonomia, 22(327), 177–185. Pobrane z: https://dbc.wroc.pl/dlibra/publication/27757/edition/25123/content?&action=ChangeMetaLangAction&lang=pl
Potrykowska, A., Śleszyński, P. (1999). Atlas Warszawy: zeszyt 7: Migracje wewnętrzne w Warszawie i województwie warszawskim. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Pobrane z: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGMiL/osoby/sleszynski/1999_Atlas%20Warszawy%207.pdf .
Ravenstein, E. G. (1885). The Laws of Migration. Journal of the Statistical Society of London, 48(2), 167–235. DOI: 10.2307/2979181.
Rendall, M. S., Tomassini, C., Elliot, D. J. (2003). Estimation of annual international migration from the Labour Force Surveys of the United Kingdom and the continental European Union. Statistical Journal of the United Nations Economic Commission for Europe, 20(3–4), 219–234. DOI: 10.3233/SJU-2003-203-402.
Rogerson, P. A., Burr, J. A., Lin, G. (1997). Changes in geographic proximity between parents and their adult children. International Journal of Population Geography, 3(2), 121–136. DOI: 10.1002/(SICI)1099-1220(199706)3:2<121::AID-IJPG60>3.0.CO;2-I.
Rogerson, P. A., Weng, R. H., Lin, G. (1993). The Spatial Separation of Parents and Their Adult Children. Annals of the Association of American Geographers, 83(4), 656–671. DOI: 10.1111 /j.1467-8306.1993.tb01959.x.
Shaw, R. P. (1975). Migration theory and fact: A review and bibliography of current literature. Philadelphia: Regional Science Research Institute.
Shelton, N., Grundy, E. (2000). Proximity of adult children to their parents in Great Britain. International Journal of Population Geography, 6(3), 181–195. DOI: https://doi.org/10.1002 /1099-1220(200005/06)6:3<181::AID-IJPG181>3.0.CO;2-U.
Silverstein, M., Angelelli, J. J. (1998). Older Parents’ Expectations of Moving Closer to Their Children. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 53(3), S153–S163. DOI: 10.1093/geronb/53B.3.S153.
Sjaastad, L. A. (1962). The costs and returns of human migration. Journal of Political Economy, 70(5, Part 2), 80–93.
Sojka, E. (2017). Odległość geograficzna jako determinanta migracji – na przykładzie województwa śląskiego. Wiadomości Statystyczne, 62(12), 64–79. DOI: 10.5604/01.3001.0014.1091.
Sojka, E. (2018). Odległość geograficzna i miernik rozwoju społeczno-gospodarczego a wielkość migracji w województwie śląskim. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, (353), 73–88. Pobrane z: https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/324471?id=324471 .
Stouffer, S. A. (1972). Sposobności pośrednie – Teoria dotycząca ruchliwości i odległości. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, (3/4), 66–95.
Szukalski, P. (2015). Od normatywnego modelu przebiegu życia do polityki przebiegu życia. Polityka Społeczna, 42(2), 1–5. Pobrane z: https://www.ipiss.com.pl/psnumery/491og .
Śleszyński, P. (2005). Różnice liczby ludności ujawnione w Narodowym Spisie Powszechnym 2002. Przegląd Geograficzny, 77(2), 193–212. Pobrane z: https://rcin.org.pl/igipz/dlibra/publication/169/edition/74/content .
Thomas, M., Gillespie, B. J., Lomax, N. (2019). Variations in migration motives over distance. Demographic Research, 40, 1097–1110. DOI: 10.4054/DemRes.2019.40.38.
Warnes, A. M. (1992). Temporal and spatial patterns of elderly migration. W: J. Stillwell, P. Rees, P. Boden (Eds.), Migration Processes and Patterns: Population Redistribution in the United Kingdom, (Vol. 2, s. 248–270). London: Belhaven Press.
Welfe, A. (1995). Ekonometria: metody i ich zastosowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Węcławowicz, G., Łotocka, M., Baucz, A. (2010). Rozwój miast w Polsce: Raport wprowadzający Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, opracowany na potrzeby przygotowania przeglądu OECD Krajowej Polityki Miejskiej w Polsce. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Pobrane z: http://eregion.wzp.pl/sites/default/files/rozwoj_miast_w_polsce_0.pdf
Winiarczyk-Raźniak, A., Raźniak, P. (2012). Migracje wewnętrzne ludności w polskich obszarach metropolitalnych u progu XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. DOI: 10.13140/2.1.3352.8646.
Wojciechowski, L. (2004). Ekonomiczne modele grawitacyjne – przykłady ich zastosowania w literaturze światowej i polskiej. Zeszyty Naukowe. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, (47), 9–37.
Wolf, D. A. (1994). The Elderly and Their Kin: Patterns of Availability and Access. W: National Research Council, Demography of Aging (s. 146–194). Washington, DC: National Academy Press. DOI: 10.17226/4553.
