Obserwowane współcześnie rosnące zadłużenie gospodarstw domowych wymaga nowego spojrzenia na badania prowadzone w tym zakresie w Polsce. Celem artykułu jest prezentacja i porównanie metodologii badań nad problematyką zadłużenia konsumenckiego. Przedstawiono teoretyczny kontekst zadłużania się, a następnie skoncentrowano się na głównych aspektach metodologicznych badań dotyczących kredytowania gospodarstw domowych na poziomie mikroekonomicznym. Omówiono i porównano wybrane międzynarodowe i krajowe badania gospodarstw domowych oraz dostępne w Polsce źródła danych dotyczące zadłużenia gospodarstw domowych.
Dokonany przegląd dostępnych źródeł danych o zadłużeniu gospodarstw domowych pozwala stwierdzić, że w porównaniu do badań prowadzonych w innych krajach w Polsce dane na poziomie mikroekonomicznym są zbierane w ograniczonym zakresie. Źródła tych danych można traktować komplementarnie, stanowi to jednak utrudnienie z punktu widzenia zarówno ich porównywalności, jak również dostępu do nich. Wskazuje to na brak jednego badania wyczerpującego problematykę zadłużenia gospodarstw domowych w Polsce, prowadzonego w dłuższym okresie. W podsumowaniu sformułowano rekomendacje dotyczące kierunkowych zmian w badaniach z zakresu omawianej problematyki prowadzonych w naszym kraju.
finanse osobiste, kredytowanie gospodarstw domowych, pomiar zadłużenia, badanie budżetów gospodarstw domowych
C18, D15, R20
Antczak, R. (2013). Koncepcja i pomiar zasobności gospodarstw domowych. Wiadomości Statystyczne, (11), 1—21.
Attanasio, O. P. (1995). The Intertemporal Allocation of Consumption: Theory and Evidence. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 42(1), 39—89. DOI: 10.1016/0167-2231(95)00028-X.
Banca d’Italia. (2017). The Survey on Household Income and Wealth. Pobrano z: https://www.bancaditalia.it/statistiche/tematiche/indagini-famiglie-imprese/bilanci-famiglie/index.html?com.dotmarketing.htmlpage.language=1.
Beer, C., Schürz, M. (2007). Characteristics of Household Debt in Austria: Does Household Debt Pose a Threat to Financial Stability? Monetary Policy & the Economy, Q2, 58—79.
Bertola, G., Hochguertel, S. (2005). Household debt and credit. White Paper. Luxembourg: Wealth Study Perugia Meeting.
Bertola, G., Hochguertel, S., Koeniger, W. (2005). Dealer Pricing of Consumer Credit. International Economic Review, 46(4), 1103—1142. DOI: 10.1111/j.1468-2354.2005.00362.x.
Białowolski, P., Dudek, S. (2017). Sytuacja na rynku consumer finance. Barometr KPF–IRG. Pobrano z: https://kpf.pl/badania-i-publikacje/raporty-cykliczne/sytuacja-na-rynku-consumer-finance.
Bostic, R., Gabriel, S., Painter, G. (2009). Housing wealth, financial wealth, and consumption: New evidence from micro data. Regional Science and Urban Economics, 39(1), 79—89. DOI: 10.1016/j.regsciurbeco.2008.06.002.
Bryant, W. K., Zick, C. D. (2006). The Economic Organization of the Household. New York: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CBO9780511754395.
Bucks, B., Pence, K. (2008). Do borrowers know their mortgage terms? Journal of Urban Economics, 64 (2), 218—233. DOI: 10.1016/j.jue.2008.07.005.
Campbell, J. Y. (2006). Household Finance. Journal of Finance, 61(4), 1553—1604. DOI: 10.1111/j.1540-6261.2006.00883.x
Chang, B. (2008). Greater Access to Consumer Credit. Impact on Low vs. High Income Groups. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller.
Crook, J. N. (2001).The Demand for Household Debt in the USA: Evidence from the 1995 Survey of Consumer Finance. Applied Financial Economics, 11 (1), 83—91. DOI: 10.1080/0960310015021029.
Crook, J. (2005). The Measurement of Household Liabilities: Conceptual Issues and Practice. White Paper. Luxembourg:Wealth Study Perugia Meeting.
Crook, J. N. (2006). Household Debt Demand and Supply. W: G. Bertola, R. Disney, C. Grant (red.), The Economics of Consumer Credit. Cambridge-London: MIT Press.
Czapiński, J., Panek, T. (red.). (2015). Diagnoza społeczna 2015. Pobrano z: www.diagnoza.com.
D'Alessio, G., Iezzi, S. (2013). Household Over-Indebtedness: Definition and Measurement with Italian Data. Bank of Italy Occasional Paper, 149, 1—28.
Dyal-Chand, R. (2008). From Status to Contract: Evolving Paradigms for Regulating Consumer Credit. W: M. Kelly-Louw, J. P. Nehf, P. Rott (red.), The Future of Consumer Credit Regulation. Creative Approaches to Emerging Problems. Aldershot-Brulington: Ashgate Publishing Limited. 49—68.
Dynan, K. E., Kohn, D. L. (2007). The Rise in U.S. Household Indebtedness: Causes and Consequences. International Finance Discussion Paper, (37), 1—45.
Dynan, K., Johnson, K., Pence, K. (2003). Recent changes to a measure of US household debt service. Federal Reserve Bulletin, 89(10), 417—426.
Eurostat (2018), Gross debt-to-income ratio of households. Pobrano z: http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tec00104.
Eurostat. (2017). European Union Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC). Pobrano z: http://ec.europa.eu/eurostat/web/microdata/european-union-statistics-on-income-and-living-conditions.
Grant, C. (2007). Estimating Credit Constraints Among US Households. Oxford Economic Papers, 59(4), 583—605. DOI: 10.1093/oep/gpm024.
Gropp, R., Scholz, J. K., White, M. J. (1997). Personal Bankruptcy and Credit Supply and Demand. Quarterly Journal of Economics, 112 (1), 217—251. DOI: 10.1162/003355397555172
GUS. (2012). Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2007—2010 (Studia i analizy statystyczne).Warszawa: GUS.
GUS. (2017a). Dochody i warunki życia ludności Polski (raport z badania EU-SILC 2015). Warszawa: GUS.
GUS. (2017b). Budżety gospodarstw domowych w 2016 r. Warszawa: GUS.
ECB. (2009). Survey Data on Household Finance and Consumption. Research Summary and Policy Use. Occasional Paper Series, 100. Eurosystem Household Finance and Consumption Network.
ECB. (2013). The Eurosystem Household Finance and Consumption Survey: Methodological report for the first wave. Statistics Paper Series, 1. Eurosystem Household Finance and Consumption Network.
ECB. (2016). The Household Finance and Consumption Survey: methodological report for the second wave. Statistics Paper Series, 17. Household Finance and Consumption Network.
Jappelli, T. (1990). Who is Credit Constrained in the US Economy? Quarterly Journal of Economics, 105(1), 219—234. DOI: 10.2307/2937826.
Khan, H. H. A., Abdullah, H., Samsudin, S. (2016). Modelling the Determinants of Malaysian Household Debt. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(4), 1468—1473.
Magri, S., Pico, R., Rampazzi, C. (2011). Which households use consumer credit in Europe? Bank of Italy Occasional Papers, 100, 1—25.
NBP. (2018). Należności i zobowiązania monetarnych instytucji finansowych i banków. Pobrano z: http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/pieniezna_i_bankowa/nal_zobow.html.
OECD. (2017). Household debt (indicator). DOI: 10.1787/f03b6469-en.
Pastrapa, E., Apostolopoulos, C. (2015). Estimating Determinants of Borrowing: Evidence from Greece. Journal of Family and Economic Issues, 36(2), 210—223. DOI: 10.1007/s10834-014-9393-4.
Pereira, M. C., Coelho, F., Lourenço, Ó. (2017). Who feels credit constrained in Europe? The role of social capital. Journal of Consumer Affairs, 51(2), 380—405.
Rui, L., Xi, Z. (2010). Econometric analysis of credit constraints of Chinese rural households and welfare loss. Applied Economics, 42(13), 1615—1625. DOI: 10.1080/00036840701721604.
Sierminska, E. (2014). Indebtedness of households and the cost of debt by household type and income group. Research note 10, European Commission.
Smeeding, T. M. (2009). New Comparative Measures of Income, Material Deprivation, and Well-Being. Journal of Policy Analysis and Management, 28(4), 745—752. DOI: 10.1002/pam.20472.
Smyczek, S., Sowa, I. (2005). Konsument na rynku. Zachowania, modele, aplikacje. Warszawa: Difin.
Świecka, B. (2008). Bankructwa gospodarstw domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna. Warszawa: Difin.
Świecka, B. (2009). Niewypłacalność gospodarstw domowych. Przyczyny — skutki — przeciwdziałanie. Warszawa: Difin.
University of Essex. (2017). Understanding Society — UK Household Longitudinal Study, Institute for Social and Economic Research. Pobrano z: https://www.understandingsociety.ac.uk/.
Wagner, G. G., Frick, J. R., Schupp, J. (2007). The German Socio-Economic Panel Study (SOEP) — Scope, Evolution and Enhancements. SOEPpapers on Multidisciplinary Panel Data Research. Berlin: DIW.
Wałęga, A., Wałęga, G. (2015). Determinants of loan repayments: evidence from household budget survey in Poland. W: T. Löster, T. Pavelka (red.), Proceedings of 9th International Days of Statistics and Economics, Libuše Macáková, Prague: MELANDRIUM, 1774—1783.
Wałęga, G. (2013a). Kredytowanie gospodarstw domowych. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Wałęga, G. (2013b). Convergence Processes in Central and Eastern European Household Credit Market. W: T. Löster, T. Pavelka (red.), Proceedings of 7th International Days of Statistics and Economics, Libuše Macáková, Prague: MELANDRIUM, 1531—1541.
