Celem artykułu jest ocena efektywności działalności dydaktycznej polskiego szkolnictwa wyższego w roku akademickim 2014/15 w kontekście zmian demograficznych i umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego. Dokonano tego za pomocą modeli SBM-Min i SBM-Max nieparametrycznej metody DEA, na podstawie danych GUS. W zależności od wybranego modelu za nakłady uczelni przyjęto wartość przychodów z działalności dydaktycznej lub liczbę nauczycieli akademickich, a za efekty — liczbę studentów lub absolwentów.
Wyniki wskazują, że większość badanych jednostek częściej była efektywna w modelu SBM-Max niż SBM-Min. Publiczne szkoły wyższe są w dość znacznym stopniu efektywne i spójne względem siebie.
DEA, szkolnictwo wyższe, efektywność
I21, I22, I23, C14
Banker, R. D., Charnes, A., Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 30, 1078—1092.
Baran, J., Pietrzak, M., Pietrzak, P. (2015). Efektywność funkcjonowania publicznych szkół wyższych. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4(76), 169—185. DOI: http://dx.doi.org/10.15290/ose.2015.04.76.11.
Brzezicki, Ł. (2016). Efektywność procesu kształcenia w wyższych szkołach zawodowych w 2012 roku. Folia Oeconomica, 4(323), 53—66. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/0208-6018.323.04.
Brzezicki, Ł., Wolszczak-Derlacz, J. (2015). Ocena efektywności działalności dydaktycznej publicznych szkół wyższych w Polsce wraz z analizą czynników ją determinujących. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Ekonomia, 46(1), 123—139. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/AUNC_ECON.2015.006.
Charnes, A., Cooper, W. W., Rhodes, E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision-making Units. European Journal of Operational Research, 2, 429—444. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/0377-2217(78)90138-8.
Chodakowska, E. (2015). An Example of Network DEA — Assessment of Operating Efficiency of Universities. Metody ilościowe w badaniach ekonomicznych, 16(1), 75—84.
Ćwiąkała-Małys, A. (2010). Pomiar efektywności procesu kształcenia w publicznym szkolnictwie akademickim. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Ćwiąkała-Małys, A., Nowak, W. (2009). Wybrane metody pomiaru efektywności podmiotu gospodarczego. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
De Witte, K., López-Torres, L. (2015). Efficiency in education: a review of literature and a way forward. Journal of the Operational Research Society. DOI: http://dx.doi.org/10.1057/jors.2015.92.
Domagała, A. (2007). Metoda Data Envelopment Analysis jako narzędzie badania względnej efektywności technicznej. Badania Operacyjne i Decyzje, 3/4, 21—34.
Farrell, M. J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society, 120(3), 253—281.
Färe, R., Lovell, C. A. K. (1978). Measuring the Technical Efficiency of Production. Journal of Economic Theory, 19(1), 150—162.
GUS. (2011). Szkoły wyższe i ich finanse w 2010 r. Warszawa.
GUS. (2012). Szkoły wyższe i ich finanse w 2011 r. Warszawa.
GUS. (2013). Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 r. Warszawa.
GUS. (2014). Szkoły wyższe i ich finanse w 2013 r. Warszawa.
GUS. (2015). Szkoły wyższe i ich finanse w 2014 r. Warszawa.
GUS. (2016). Szkoły wyższe i ich finanse w 2015 r. Warszawa.
Guzik, B. (2009). Podstawowe modele DEA w badaniu efektywności gospodarczej i społecznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Johnes, G., Tone, K. (2016). The efficiency of Higher Education Institutions in England revisited: comparing alternative measures. Tertiary Education and Management. DOI: http://dx.doi.org/10.1080/13583883.2016.1203457.
Julkowski, B. (2014). Problematyka oceny efektywności szkolnictwa wyższego. Gospodarka. Rynek. Edukacja, 15(3), 31—36.
Kisielewska, M. (2008). Pojęcie efektywności w metodach analizy granicznej. Studia i Prace WNEiZ US, 1, 189—198.
Kozuń-Cieślak, G. (2011). Wykorzystanie metody DEA do oceny efektywności w usługach sektora publicznego. Wiadomości Statystyczne, 56(3), 14—42.
Kozuń-Cieślak, G. (2013). Efektywność — rozważania nad istotą i typologią. Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace, 4, 13—42.
MNiSW (2015a). Program rozwoju szkolnictwa wyższego i nauki na lata 2015—2030. Pobrano z: http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2015_09/cccde12e22cdc548b16002ab2c199ba7.pdf.
MNiSW (2015b). Proces boloński. Pobrane z: http://www.nauka.gov.pl/proces-bolonski/proces-bolonski.html.
MNiSW (2016). Naukowcy debatują o umiędzynarodowieniu — pierwsza konferencja Narodowego Kongresu Nauki. Pobrane z: http://www.nauka.gov.pl/aktualnosci-ministerstwo/naukowcy-debatuja-o-umiedzynarodowieniu-pierwsza-konferencja-narodowego-kongresu-nauki.html.
NKN (2016). Jarosław Gowin: uczelnie powinny zabiegać o zagranicznych studentów i wykładowców. Pobrane z: https://nkn.gov.pl/jaroslaw-gowin-uczelnie-zabiegac-o-zagranicznych-studentow-wykladowcow.
Nazarko, J., Šaparauskas, J. (2014). Application of DEA method in efficiency evaluation of public higher education institutions. Technological and Economic Development of Economy, 20(1), 25—44. DOI: http://dx.doi.org/10.3846/20294913.2014.837116.
Pasewicz, W., Wilczyński, A., Świtłyk, M. (2012). Efektywność państwowych wyższych szkół zawodowych w latach 2004—2010. W: J. Sokołowski, M. Rękas, G. Węgrzyn (red.), Ekonomia. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 245, 367—376.
Pietrzak, P. (2015). Wykorzystanie metody DEA do oceny i poprawy efektywności funkcjonowania wydziałów nauk przyrodniczych i rolniczych. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 17(5), 205—212.
Pietrzak, P. (2016). Zastosowanie metody DEA do badania efektywności wydziałów nauk inżynieryjnych i technicznych. Studia i Prace WNEiZ US, 44(2), 267—280.
Rusielik, R. (2010). Zastosowanie metody DEA do porównania procesów dydaktycznych w szkołach wyższych. W: J. Sokołowski, M. Sosnowski, A. Żabiński (red.), Ekonomia. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 113, 779—795.
Rządziński L., Sworowska A. (2016). Parametric and Non Parametric Methods for Efficiency Assessment of State Higher Vocational Schools in 2009—2011. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 95—112. DOI: http://dx.doi.org/10.15678/EBER.2016.040107.
Samuelson, P. A., Nordhaus, W. D. (2004). Ekonomia, t. 1. Warszawa: PWN.
Szuwarzyński, A. (2005). Pomiar efektywności procesu kształcenia w uczelni wyższej W: K. Leja, A. Szuwarzyński (red.), Zarządzanie wiedzą w organizacjach niekomercyjnych (s. 9—27). Gdańsk: Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej.
Szuwarzyński, A. (2006). Rola pomiaru efektywności szkoły wyższej w kształtowaniu jej pozycji konkurencyjnej. W: J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.), Konkurencja na rynku usług edukacji wyższej (s. 213—224). Łódź: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości.
Szuwarzyński, A. (2014). Model DEA do oceny efektywności funkcjonowania publicznych uniwersytetów w Polsce. W: J. Sokołowski, A. Żabiński (red.), Polityka ekonomiczna, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (348), 361—370.
Szuwarzyński, A., Julkowski, B. (2014). Wykorzystanie wskaźników złożonych i metod nieparametrycznych do oceny i poprawy efektywności funkcjonowania wyższych uczelni technicznych. Edukacja, (3), 54—74.
Świtłyk, M. (2012). Efektywność techniczna publicznych uczelni w latach 2001—2010. Ekonometria, (4), 320—342.
Świtłyk, M. (2013). Efektywność dydaktyki w uczelniach publicznych w Polsce. Ekonomia, (1), 9—28.
Świtłyk, M., Pasewicz, W. (2009). Efektywność techniczna kształcenia w państwowych wyższych szkołach zawodowych w latach 2004—2006. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 273(56), 187—196.
Tone, K. (2001). A slacks based measure of efficiency in data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 130(3), 498—509.
Tone, K. (2011). Slacks-Based Measure of Efficiency. W: W. W. Cooper, L. M. Seiford, J. Zhu (red.), Handbook on Data Envelopment Analysis (s. 195—209). New York: Springer.
Tone, K. (2015). Slacks based measure variations revisited. INFORMS Conference, Philadelphia, 3 November. Pobrano z: https://grips.repo.nii.ac.jp/?action=repository_uri&item_id=1176&file_id=20&file_no=1.
Tone, K. (2016). Data Envelopment Analysis as a Kaizen Tool: SBM Variations Revisited. Bulletin of Mathematical Sciences and Applications, (16), 49—61. DOI: http://dx.doi.org/10.18052/www.scipress.com/BMSA.16.49.
UNESCO (2014). Global flow of tertiary-level students. UNESCO Instutite for Statistics. Pobrano z: http://www.uis.unesco.org/Education/Pages/international-student-flow-viz.aspx.
Wolszczak-Derlacz, J. (2013). Efektywność naukowa, dydaktyczna i wdrożeniowa publicznych szkół wyższych w Polsce — analiza nieparametryczna. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.
Wolszczak-Derlacz, J. (2015). Analiza efektywności działalności uczelni europejskich i amerykańskich — podejście nieparametryczne. Ekonomia, (40), 109—130. DOI: http://dx.doi.org/10.17451/eko/40/2015/76.
Wolszczak-Derlacz, J., Parteka, A. (2011). Efficiency of European public higher education institutions: a two-stage multicountry approach. Scientometrics, (89), 887—917. DOI: http://dx.doi.org/10.1007/s11192-011-0484-9.
