Artykuł przedstawia szacunki kosztów funkcjonowania bieżącego, nieodpłatnego systemu poradnictwa prawno-obywatelskiego w Polsce. Ze względu na brak twardych danych zaproponowano autorskie procedury pomiaru. Wyróżniono dwie metody wyceny — quasi-rynkową oraz quasi-budżetową. Zgodnie z pierwszą z nich publiczne koszty funkcjonowania nieformalnego systemu pomocy prawno-obywatelskiej wyniosły w 2012 r. 540 mln zł. Wielkość tę uzyskano na podstawie informacji o ogólnej liczbie udzielonych porad oraz ich rozkładzie ze względu na stopień trudności czy też czasochłonności. W metodzie drugiej, w zależności od dostępności danych oraz specyfiki podmiotów udzielających porad prawno-obywatelskich, zaproponowano trzy warianty pomiaru. Łączne koszty według procedury quasi-budżetowej wyniosły 514 mln zł. Uzyskany rezultat jest zatem bliski wielkości otrzymanej w metodzie quasi-rynkowej, co wydaje się wzmacniać wiarygodność analizy. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że publiczne nakłady na funkcjonowanie niezinstytucjonalizowanego sytemu pomocy prawno-obywatelskiej są nie niższe niż 500 mln zł rocznie.
pomoc prawno-obywatelska, usługodawcy, beneficjenci, podaż i popyt na usługi prawne, szacunki kosztów
Bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie — analiza danych zastanych (2012), INPRIS, Warszawa, http://www.ppio.eu/do_pobrania/dokumenty/raport_z_analizy_danych_INPRIS.pdf.
Bojarski Ł. (2012), Przegląd projektów ustaw dotyczących systemowych rozwiązań poradnictwa prawnego, [w:] Bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie — analiza danych zastanych, INPRIS, Warszawa, http://www.ppio.eu/do_pobrania/dokumenty/raport_z_analizy_danych_INPRIS.pdf.
Bojarski Ł., Wiaderek G. (2009), Starania o ustawową regulację dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej — historia i stan obecny, [w:] Winiarska A. (red.), Obywatel i prawo, ISP, Warszawa, s. 13—39, http://www.isp.org.pl/files/3154399750191333001257250212.pdf.
Burdziej S., Dudkiewicz M. (2013), Korzystający i niekorzystający z poradnictwa prawnego i obywatelskiego, ISP, Warszawa, http://isp.org.pl/uploads/filemanager/pliki/poradnictwo/RaportISPBeneficjencifinal16.04.13.pdf.
Florczak W. (2012), System poradnictwa prawnego i obywatelskiego: rozważania ekonomisty i próba operacjonalizacji, [w:] Bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie — analiza danych zastanych, INPRIS, Warszawa, s. 256—300, http://www.ppio.eu/do_pobrania/dokumenty/raport_ z_analizy_danych_INPRIS.pdf.
Florczak W. (2015), Ile może kosztować reforma systemu pomocy prawno-obywatelskiej w Polsce, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, t. XCV, s. 189—206 .
Gramatnikov M., Barendrecht M., Laxminarayan M., Verdonschot J. H., Klaming L., van Zeeland C. (2009), A Handbook for Measuring the Costs and Quality of Access to Justice, Tilburg Institute for Interdisciplinary Studies of Civil Law and Conflict Resolution Systems, Maklu Publishers, Apeldoorn, https://www.measuringaccesstojustice.com/wp-content/uploads/2011/03/Hand-book_v1.pdf.
Preisert A., Schimanek T., Waszak M., Winiarska A. (red.) (2013), Poradnictwo Prawne i Obywatelskie w Polsce. Stan obecny i wizje przyszłości, ISP, Warszawa, http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/443334703.pdf.
System nieodpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce (2013), INPRIS, Warszawa, http://www.ppio.eu/do_pobrania/dokumenty/Model_nieodplatnego_poradnictwa_do_konsultacji-ZBPO.pdf.
Wiaderek G. (red.) (2014), Poradnictwo prawne i obywatelskie — system, koszty i innowacje, INPRIS, Warszawa, s. 21—52, http://www.inpris.pl/fileadmin/user_upload/documents/Analiza_INPRIS_1_.pdf.
Winczorek J. (2012), Przegląd literatury na temat dostępności i korzystania z pomocy prawnej, [w:] Bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie — analiza danych zastanych, INPRIS, Warszawa, s. 41—103, http://www.ppio.eu/do_pobrania/dokumenty/raport_z_analizy_danych_INPRIS.pdf.
Winczorek J. (2014), Dostęp do poradnictwa — stan obecny i możliwości zmiany, [w:] Widerek G. (red.), Poradnictwo prawne i obywatelskie — system, koszty i innowacje, INPRIS, Warszawa, s. 21—52, http://www.inpris.pl/fileadmin/user_upload/documents/Analiza_INPRIS_1_.pdf.
