Artykuł przedstawia historię Głównego Urzędu Statystycznego w okresie międzywojennym – omawia genezę urzędu, powstałego na mocy Reskryptu Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego, a następnie pierwszą strukturę i zadania GUS-u w ramach regulacji II Rzeczypospolitej. Opisuje trudne okoliczności powstającego terytorium po zakończeniu I wojny światowej, personelu, biura i inne zagadnienia związane z powstaniem GUS-u, a także pierwsze prace badawcze urzędu, przeprowadzone na nowo powstałych a uprzednio okupowanych przez 123 lata obszarach Polski. W artykule omówiono największe osiągnięcia GUS-u w okresie międzywojennym, a w szczególności spisy ludności w latach 1921 i 1931, badania gospodarcze i społeczne, publikacje i usługi informacyjne. Na koniec przedstawiono najwybitniejszych statystyków w pierwszych latach działalności GUS, pochodzących głównie z Galicji.
historia, statystyka, okres międzywojenny
Berger. J. (2008a), Badania demograficzne w Głównym Urzędzie Statystycznym w latach 1918— —1939, „Wiadomości Statystyczne”, nr 8, GUS
Berger J. (2008b), Powszechny spis ludności 1921 r., „Wiadomości Statystyczne”, nr 12, GUS
Berger J. (2008c), Rys historyczny powstania GUS, „Wiadomości Statystyczne”, nr 1, GUS
Bibliografia Wydawnictw GUS 1918—1968 (1968), GUS
Buławski R. (1930), Organizacja i technika opracowania dat statystycznych w Głównym Urzędzie Statystycznym, „Kwartalnik Statystyczny”, t. VII
Buzek. J. (1930), Historia ogólna Głównego Urzędu Statystycznego od roku 1918 do roku 1928, „Kwartalnik Statystyczny”, t. VII, GUS
Łazowska B. (1993), Instytut Badania Koniunktur i Cen w świetle akt Archiwum GUS, „Wiadomości Statystyczne”, nr 2, GUS
Łazowska B. (1995), Polski Instytut Badania Zagadnień Ludnościowych w świetle akt Archiwum GUS, [w:] Materiały do etnografii miasta, Żyrardów
Łazowska B. (2005), Historia roczników statystycznych Polski, „Wiadomości statystyczne”, nr 2, GUS
Łazowska B. (2008), Wkład galicyjskiej myśli statystycznej w powstanie GUS, „Wiadomości Statystyczne”, nr 4, GUS
Łazowska B. (2009), 90 lat Biblioteki GUS w służbie statystyki polskiej: misja, ludzie, zadania, GUS
Łazowska B. (2010a), Spisy rolne w Polsce w zbiorach Centralnej Biblioteki Statystycznej im. Stefana Szulca, CBS, Warszawa
Łazowska B. (2010b), Statystyka miejska w świetle badań GUS i ośrodków regionalnych w latach 1918—1939, [w:] Procesy metropolizacyjne w teorii naukowej i praktyce, Warszawa
Łazowska B. (2012), Józef Buzek, [w:] Statystycy polscy, GUS i PTS
Paradysz S. (2008), Przeobrażenia badań statystycznych w przemyśle w latach 1918—1955, „Wiadomości Statystyczne”, nr 5, GUS
Piekałkiewicz J. (1925), Projekt organizacji prac statystycznych w powiatowych związkach komunalnych, „Kwartalnik Statystyczny”, t. II, zeszyt 4, GUS
Piekałkiewicz J. (1927), Statystyka miejska w Polsce, „Kwartalnik Statystyczny”, t. IV, zeszyt 1, GUS
Pieniążek H. (1930), Oddział drukarski, „Kwartalnik Statystyczny”, t. VII, GUS
Polski Słownik Biograficzny (1972, 1977, 1989), odpowiednio: t. XVII/3, t. XXII/4, t. XXXIII, z. 137, PAN, Kraków
Rozwój myśli i instytucji statystycznych na ziemiach polskich (1994), GUS i PTS, Warszawa
Rusinek K. (1993), Statystyka w okresie międzywojennym, [w:] Główny Urząd Statystyczny 1918— —1993, GUS
Rutkowski J. (1920), Uwagi krytyczne o badaniach Warszawskiego Komitetu Statystycznego nad własnością ziemską w Królestwie Polskim, „Miesięcznik Statystyczny”, cz. 1, z. 3
Słownik Biograficzny Statystyków Polskich (1998), GUS
Szturm de Sztrem E. (1930), Komitet Redakcyjny, „Kwartalnik Statystyczny”, t. VII, s. 720—722
Szulc S. (1930), Wydawnictwa w pierwszych latach istnienia Głównego Urzędu Statystycznego, „Kwartalnik Statystyczny”, 1930, t. VII
